Chè là một trong những sản phẩm nông sản đặc trưng và quan trọng của Việt Nam, không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn được xuất khẩu ra thế giới. Với điều kiện khí hậu và đất đai phong phú, Việt Nam sở hữu nhiều vùng trồng chè trên khắp cả nước, mỗi nơi đều có những đặc điểm và phương thức canh tác riêng biệt, tạo nên những loại chè đặc sản, mang đậm dấu ấn vùng miền. Trong bài viết này, The Tea Lab sẽ giúp bạn bạn khám phá TOP 11 các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, nơi sản xuất ra những lá chè thơm ngon, nổi bật trên thị trường trong và ngoài nước.

Lịch sử phát triển vùng trồng chè ở Việt Nam

Trước khi tìm hiểu về các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, chúng ta cần nhìn lại lịch sử phát triển của ngành chè trong nước. Chè đã gắn bó với người Việt từ lâu đời, không chỉ là một phần trong đời sống hàng ngày mà còn đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp. 

Đặc điểm của cây chè Việt Nam

Cây chè hiện nay được trồng và phát triển ở hơn 40 quốc gia trên thế giới, với sản lượng ước tính từ 4 đến 6 triệu tấn mỗi năm. Mỗi quốc gia đều có những đặc điểm riêng về hương vị và chất lượng chè, phụ thuộc vào phương pháp chế biến và quy trình chăm sóc. Việt Nam nổi bật với các loại trà sản xuất theo phương pháp cổ truyền, tạo ra hương vị nhẹ nhàng, tinh khiết và đặc trưng, thu hút sự yêu thích của nhiều người.

Chè là loại cây có khả năng thích nghi cao và sinh trưởng tốt trong nhiều điều kiện môi trường khác nhau. Đặc biệt, với khí hậu cận nhiệt đới của Việt Nam, nơi nhiệt độ dao động từ 23 đến 40°C, cây chè phát triển mạnh mẽ. Khí hậu này còn mang lại lượng mưa lớn và độ ẩm cao, là điều kiện lý tưởng để cây chè phát triển tươi tốt.

Hiện nay, Việt Nam có hơn 170 giống chè, với chất lượng và năng suất cao, bao gồm các giống như Shan, PH1, LDP1, LDP2, PT 14,… Trong đó, chè Shan tuyết là một giống chè quý, được trồng từ lâu đời ở các vùng phía Bắc như Hà Giang, Yên Bái, Sơn La, Điện Biên,…, mang lại những sản phẩm chè đặc biệt, nổi tiếng trong và ngoài nước.

Sự ra đời của các vùng trồng chè ở Việt Nam

Mặc dù chè đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của người dân Việt Nam, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về lịch sử phát triển của cây chè tại đất nước này. Cây chè Việt Nam đã tồn tại từ rất lâu và được chia thành hai dạng chính: chè vườn hộ gia đình ở vùng châu thổ Sông Hồng và chè rừng ở miền núi phía Bắc. Việt Nam, với đặc điểm là quốc gia nằm trong vùng gió mùa Đông Nam Á, có khí hậu và điều kiện tự nhiên rất thuận lợi cho việc trồng chè. Với lượng mưa đều đặn, nhiệt độ ổn định và đất đai phong phú, cây chè được trồng ở các vĩ tuyến khác nhau, tạo ra sự đa dạng về chất lượng và hương vị.

Trong suốt quá trình phát triển, cây chè Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau. Trước năm 1918, chè đã phát triển mạnh mẽ ở các vùng núi cao phía Tây Bắc, nơi có những giống chè nguyên thủy đặc trưng. Các địa phương như Suối Giàng, Thông Nguyên, Cao Bồ, Lũng Phìn, Chồ Lồng, Tà Xùa và Tam Đảo đã trở thành những cái nôi quan trọng của ngành chè ở Việt Nam.

Sự nghiên cứu và phát triển cây chè càng trở nên quan trọng khi người Pháp bắt đầu quan tâm và tiến hành khảo sát về cây chè sau khi chiếm Thăng Long. Vào thời kỳ này, sản xuất chè đã phát triển từ quy mô nhỏ của các vườn gia đình ở vùng thấp lên tới chè rừng ở các vùng cao, từ đó tạo ra nhiều loại chè đặc trưng như chè tươi, chè khô, chè Bạng, chè Huế và chè mạn Hà Giang.

Ngành chè Việt Nam thực sự cất cánh khi được xuất khẩu sang các thị trường quốc tế như Pháp, Hồng Kông, Singapore và Trung Quốc, đồng thời cũng nhập khẩu chè từ các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ và Hồng Kông. Với sự tăng trưởng không ngừng về cả số lượng và giá trị của sản phẩm chè, cây chè đã trở thành một ngành kinh tế quan trọng của Đông Dương.

Các giai đoạn phát triển của ngành chè Việt Nam

Trải qua nhiều thăng trầm và giai đoạn phát triển khác nhau, ngành chè Việt Nam đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế và văn hóa đất nước. Để hiểu rõ hơn về sự phát triển của ngành chè, chúng ta hãy cùng điểm lại các mốc thời gian quan trọng:

• Giai đoạn 1918-1945: Đây là giai đoạn quan trọng trong sự phát triển của ngành chè Việt Nam, khi các trạm nghiên cứu chè được thành lập và nhiều cơ sở sản xuất chè được xây dựng. Ngành chè bắt đầu có những bước đi đầu tiên trong việc tổ chức sản xuất và nghiên cứu giống chè, phục vụ cho việc cung cấp ra thị trường trong nước và xuất khẩu.
• Giai đoạn 1940-1945: Trong giai đoạn này, ngành chè gặp nhiều khó khăn do sự tác động của chiến tranh và các biến động xã hội. Những năm chiến tranh đã khiến cho nhiều vùng trồng chè bị gián đoạn, sản xuất gặp khó khăn và ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bền vững của ngành.
• Giai đoạn 1945-1954: Sau cách mạng, ngành chè Việt Nam bắt đầu phục hồi và đổi mới. Giai đoạn này chứng kiến những nỗ lực lớn trong việc khôi phục lại các vùng trồng chè, đồng thời cải thiện chất lượng sản phẩm. Đây là thời kỳ đầy thử thách, nhưng cũng là thời điểm ngành chè dần lấy lại được đà phát triển.
• Giai đoạn sau 1954: Sau năm 1954, ngành chè phát triển mạnh mẽ với nhiều chính sách hỗ trợ từ chính phủ và sự mở rộng thị trường xuất khẩu. Các vùng trồng chè không ngừng được mở rộng và nâng cao chất lượng sản phẩm. Chè Việt Nam dần dần vươn ra thế giới và trở thành một trong những sản phẩm nông sản xuất khẩu chủ lực.
• Ngành chè ngày nay: Ngày nay, ngành chè vẫn giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp của Việt Nam. Không chỉ đóng góp vào thu nhập của hàng triệu nông dân, ngành chè còn góp phần thúc đẩy du lịch và giao lưu văn hóa. Việt Nam hiện là một trong những quốc gia sản xuất chè lớn nhất thế giới và thu hút khách du lịch quốc tế đến tham quan các vùng trồng chè nổi tiếng.

Ngoài ra, ngành chè Việt Nam đang chuyển mình theo hướng phát triển bền vững, với việc áp dụng các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường và công bằng xã hội trong sản xuất. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị thương hiệu chè Việt Nam trên thị trường quốc tế mà còn đảm bảo sự phát triển ổn định và lâu dài cho ngành trong tương lai.

Xem thêm: Top 33 Các Loại Trà Ngon Ở Việt Nam Và Trên Thế Giới Mà Bạn Nên Thử Một Lần

TOP 11 các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam

Sau khi tìm hiểu về lịch sử và sự phát triển của ngành chè, chúng ta sẽ cùng tiếp tục khám phá các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam. Mỗi vùng chè mang trong mình những đặc trưng riêng về khí hậu, đất đai và phương pháp canh tác, tạo nên những sản phẩm trà độc đáo với hương vị đặc biệt. Hãy cùng điểm qua 11 vùng chè nổi bật nhất, góp phần làm nên danh tiếng cho trà Việt trên thế giới.

Vùng chè Thái Nguyên

Thái Nguyên là một trong những tỉnh nổi bật trong ngành chè tại Việt Nam, với diện tích canh tác lên đến 22.300 ha. Đây cũng là nơi nổi tiếng với các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, đặc biệt là vùng Tân Cương. Với diện tích gần 20.000 ha, Tân Cương tự hào là nơi sản xuất chè chất lượng cao, nổi bật với hương vị “tiền đắng hậu ngọt” mà nhiều người yêu thích. Đây là nơi chè được trồng theo phương pháp truyền thống, giữ gìn những giá trị lâu đời của vùng đất này.

Ngoài Tân Cương, Thái Nguyên còn sở hữu các vùng trồng chè danh tiếng khác như La Bằng và Võ Nhai, nơi sản xuất những loại chè cao cấp được ưa chuộng trong và ngoài nước. Các sản phẩm chè Thái Nguyên, như trà xanh truyền thống (Trà Bắc Thái Nguyên), trà Nõn Tôm, trà Đinh, đã xây dựng được thương hiệu vững mạnh, gắn liền với chất lượng và uy tín. Chè Tân Cương còn được chứng nhận sản phẩm chè hữu cơ theo tiêu chuẩn quốc tế, khẳng định vị thế của chè Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Vùng chè Hà Giang

Hà Giang là một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, với diện tích trồng chè lên đến hơn 20.000ha, đứng thứ ba cả nước. Vùng đất này được biết đến với cây chè Shan Tuyết, đặc trưng của vùng cao nguyên đá. Các vùng chè ở Hà Giang, đặc biệt là những khu vực xung quanh dãy núi Tây Côn Lĩnh, nơi có cây chè cổ thụ, tạo nên một cảnh quan hùng vĩ và độc đáo, thu hút không chỉ người dân mà còn du khách đến tham quan.

Thôn Đán Khao, xã Thượng Sơn (Vị Xuyên) là nơi nổi bật với những cây chè cổ thụ và được biết đến như “Trà Mây”, một điểm du lịch hấp dẫn ở Hà Giang. Du khách không chỉ được thưởng ngoạn những cây chè lâu đời mà còn được trải nghiệm quy trình sản xuất chè thủ công truyền thống của người dân tộc bản địa. Sự kết hợp giữa văn hóa chè đặc trưng và thiên nhiên kỳ vĩ khiến nơi đây trở thành điểm đến lý tưởng cho những ai muốn khám phá văn hóa nông nghiệp miền núi.

Vùng chè Yên Bái

Yên Bái là một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, với diện tích chè lên đến khoảng 3.630ha, trong đó hơn 3.000ha được dành cho chè Shan Tuyết. Mỗi năm, vùng chè này sản xuất khoảng 75.000 tấn búp tươi, phần lớn được xuất khẩu ra nước ngoài. Suối Giàng, một xã vùng cao thuộc huyện Văn Chấn, là nơi nổi tiếng với loại chè Shan Tuyết đặc biệt, được coi là “nữ hoàng” trong thế giới chè Việt, không chỉ được yêu thích trong nước mà còn có mặt trên thị trường quốc tế.

Chè Shan Tuyết Suối Giàng còn đặc biệt với hàng nghìn cây chè cổ thụ, có những cây đã hơn 100, thậm chí lên đến 300 năm tuổi. Những cây chè này không chỉ có giá trị về mặt nông nghiệp mà còn mang giá trị lịch sử và văn hóa, tạo nên một điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá các loại chè đặc sản. Với độ cao từ 1.500-1.800m so với mực nước biển và khí hậu ôn hòa, Suối Giàng đã tạo ra những sản phẩm chè độc đáo, góp phần vào sự phát triển mạnh mẽ của ngành chè ở Yên Bái.

Xem thêm: Trà Đạo Là Gì? Văn Hóa Trà Đạo Các Nước Á Đông Và Nguyên Tắc Thưởng Trà

Vùng chè Sơn La

Sơn La, một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, nổi bật với giống chè Shan Tuyết đặc sản tại xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên. Vùng chè này có diện tích lên đến 140.000ha và được bao quanh bởi cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu mát mẻ và độ ẩm cao, lý tưởng cho sự phát triển của cây chè cổ thụ. Các cây chè ở đây có tuổi thọ hàng trăm năm và cho ra sản phẩm chè Shan Tuyết với hương vị độc đáo, không nơi nào có được. Nhiều cây chè trong khu vực đã được bảo vệ và phát triển, giúp cộng đồng địa phương cải thiện đời sống và xây dựng thương hiệu chè Sơn La.

Tại Tà Xùa, khu vực chè Shan Tuyết chiếm hơn 200ha, trong đó gần một nửa là cây cổ thụ, tập trung tại các bản Bẹ, Tà Xùa và Chung Chinh. Với điều kiện khí hậu lý tưởng, cây chè tại đây phát triển mạnh mẽ, búp chè to và phủ lớp lông trắng như tuyết. Quá trình thu hái và chế biến chè ở Tà Xùa được thực hiện kết hợp giữa kỹ thuật hiện đại và truyền thống lâu đời, đảm bảo chất lượng sản phẩm. Nhờ những nỗ lực này, chè Shan Tuyết Sơn La đã trở thành một sản phẩm OCOP 4 sao và được công nhận là Quần thể Cây Di sản cấp quốc gia vào năm 2019.

Vùng chè Lâm Đồng

Lâm Đồng là một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, với diện tích trồng chè lên đến 11.287,4ha, chủ yếu phân bổ tại các khu vực như Bảo Lộc, Bảo Lâm, Di Linh và Đà Lạt. Đặc điểm khí hậu ôn hòa, mát mẻ và độ ẩm cao của khu vực này tạo ra môi trường lý tưởng cho việc phát triển các loại chè chất lượng, đặc biệt là trà xanh, trà Ô Long và trà Atiso. Các nông trường chè nổi tiếng như Tâm Châu và Phương Nam sản xuất ra những sản phẩm chè với hương thơm đặc trưng và vị ngọt dịu, được ưa chuộng trên cả thị trường trong nước và quốc tế.

Lâm Đồng còn sở hữu Nhà máy Chè Cầu Đất, một trong những nhà máy chè cổ xưa nhất Việt Nam, được xây dựng từ năm 1927. Đây không chỉ là di sản lịch sử của ngành chè mà còn góp phần quan trọng vào việc duy trì và phát triển nghề trồng chè tại địa phương. Sự kết hợp giữa truyền thống lâu đời và sự đổi mới trong sản xuất đã giúp chè Lâm Đồng ngày càng khẳng định được vị thế của mình, đặc biệt với các sản phẩm trà Ô long nổi tiếng.

Vùng chè Tuyên Quang

Tuyên Quang là một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, với diện tích trồng chè đạt 7.912 ha, chủ yếu tập trung tại các huyện Sơn Dương, Yên Sơn và Hàm Yên. Vùng đất này nổi bật với các giống chè Shan Tuyết đặc sản, cùng với các giống chè có giá trị kinh tế cao như Kim Tuyên, Ngọc Thuý, Phúc Vân Tiên và Đại Bạch Trà. Sự đa dạng trong giống chè và việc áp dụng các kỹ thuật trồng trọt hiện đại đã giúp Tuyên Quang nâng cao năng suất và chất lượng chè, góp phần đưa sản phẩm chè của tỉnh tham gia thành công tại các hội chợ trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, Tuyên Quang còn chú trọng phát triển các giống chè mới như chè PH1, chè Bát Tiên, Ô Long và Ngọc Thúy, giúp cải thiện chất lượng và sản lượng chè. Các cơ sở chế biến chè tại đây không chỉ đáp ứng nhu cầu nội địa mà còn xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Nhờ vào sự nỗ lực không ngừng trong việc nâng cao chất lượng và sự đổi mới trong sản xuất, chè Tuyên Quang đã khẳng định được vị thế của mình trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam.

Xem thêm: Thưởng Trà Là Gì? Nghệ Thuật Thưởng Trà Độc Đáo Của Các Quốc Gia Trên Thế Giới

Vùng chè Phú Thọ

Phú Thọ, một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, nổi bật với diện tích chè rộng lớn lên đến hơn 16.000 ha, đứng thứ tư trong cả nước. Vùng đất Trung du này, với nhiều đồi núi, đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạnh mẽ của cây chè. Phú Thọ không chỉ nổi tiếng về sản lượng chè ấn tượng mà còn chú trọng vào việc phát triển cây chè theo hướng bền vững và an toàn thực phẩm, đặc biệt là việc trồng các giống chè mới tại các huyện như Tân Sơn, Thanh Sơn và Đoan Hùng.

Chè xanh Chùa Tà, được sản xuất từ làng nghề chè Chùa Tà, đã khẳng định được thương hiệu trên thị trường và được cấp nhãn hiệu tập thể từ năm 2016. Phú Thọ còn là nơi cung cấp nguyên liệu chế biến chè đen xuất khẩu và chè xanh, đóng góp lớn vào ngành chè Việt Nam. Sự phát triển đa dạng các giống chè và quy trình sản xuất chất lượng đã giúp Phú Thọ vươn lên mạnh mẽ trong danh sách các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam.

Vùng chè Lào Cai

Lào Cai, một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, nổi bật với diện tích chè khoảng 10.000 ha, tập trung chủ yếu tại các huyện Bắc Hà, Bảo Thắng và Si Ma Cai. Với địa hình miền núi và khí hậu mát mẻ, Lào Cai là nơi lý tưởng cho việc trồng các giống chè đặc sản như chè Shan Tuyết và chè Kim Tuyên. Các giống chè này có hương vị đặc trưng, được sản xuất theo quy trình sạch và bền vững, đem lại chất lượng cao cho sản phẩm.

Với năng suất ổn định và sản lượng chè đạt khoảng 18.000 tấn chè búp tươi mỗi năm, Lào Cai không chỉ cung cấp nguồn chè trong nước mà còn xuất khẩu ra nhiều thị trường quốc tế. Các sản phẩm chè của Lào Cai, đặc biệt là chè Shan Tuyết, đã được chứng nhận và bảo vệ thương hiệu, khẳng định vị thế của vùng chè này. Nỗ lực nâng cao chất lượng và bảo vệ giống chè quý giá đã giúp Lào Cai phát triển bền vững và khẳng định giá trị thương hiệu chè Việt Nam trên trường quốc tế.

Vùng chè Nghệ An

Nghệ An là một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, với diện tích chè lên đến hơn 15.000 ha, chủ yếu tập trung ở các huyện Quỳ Hợp, Quỳ Châu và Nghĩa Đàn. Đây là vùng đất có khí hậu nhiệt đới gió mùa, độ ẩm cao và mưa nhiều, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cây chè. Nghệ An nổi bật với các giống chè đặc sản như chè Shan Tuyết, chè Bát Tiên và chè Suối Lĩnh, mang hương vị đậm đà và đặc trưng của vùng miền.

Với sản lượng chè hàng năm đạt khoảng 25.000 tấn chè búp tươi, Nghệ An không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu sang nhiều quốc gia. Các sản phẩm chè của Nghệ An được biết đến với chất lượng ổn định và hương vị thơm ngon, góp phần khẳng định vị thế của vùng chè này trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam. Nhờ những nỗ lực trong việc áp dụng công nghệ hiện đại và bảo tồn giống chè quý, ngành chè của Nghệ An ngày càng phát triển và nâng cao giá trị sản phẩm.

Xem thêm: Cách Chọn Trà Ngon Chuẩn Vị Để Đem Lại Trải Nghiệm Thưởng Trà Tuyệt Hảo

Vùng chè Bắc Kạn

Bắc Kạn là một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, với diện tích chè lên đến hơn 8.000 ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Ba Bể, Chợ Đồn và Na Rì. Vùng đất này được thiên nhiên ưu đãi với khí hậu mát mẻ, độ ẩm cao và đất đai màu mỡ, tạo điều kiện lý tưởng cho cây chè phát triển. Bắc Kạn nổi bật với các giống chè đặc sản như chè Shan Tuyết, chè Bát Tiên và chè Tà Xùa, được đánh giá cao về chất lượng với hương vị thanh mát và đậm đà.

Sản lượng chè của Bắc Kạn đạt khoảng 12.000 tấn chè búp tươi mỗi năm và nhiều sản phẩm chè của địa phương đã được xuất khẩu ra thị trường quốc tế, đặc biệt là sang các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Bắc Kạn không chỉ chú trọng vào việc phát triển sản lượng mà còn đặc biệt quan tâm đến việc cải tiến chất lượng chè, qua việc áp dụng các kỹ thuật chế biến hiện đại và bảo tồn giống chè quý. Điều này giúp nâng cao giá trị sản phẩm chè Bắc Kạn, góp phần khẳng định tên tuổi của vùng chè này trong ngành chè Việt Nam.

Vùng chè Lai Châu

Lai Châu là một trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam, nổi bật với diện tích trồng chè hơn 6.000 ha, chủ yếu tập trung ở các huyện Mường Tè, Tam Đường và Than Uyên. Khí hậu mát mẻ, độ cao từ 500 đến 1.500 mét so với mực nước biển cùng đất đai màu mỡ là điều kiện lý tưởng cho cây chè phát triển. Lai Châu chủ yếu trồng chè Shan Tuyết, một giống chè có đặc điểm búp to, hương vị đậm đà, được biết đến với phẩm chất vượt trội và có giá trị cao trên thị trường.

Sản lượng chè của Lai Châu đạt khoảng 10.000 tấn búp tươi mỗi năm và sản phẩm chè Shan Tuyết đã bắt đầu xuất khẩu sang các thị trường lớn như Trung Quốc và Nhật Bản. Nhờ vào những yếu tố tự nhiên và sự cải tiến trong phương pháp canh tác, Lai Châu đã dần khẳng định được vị thế của mình trong các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam. Việc áp dụng công nghệ chế biến hiện đại và chăm sóc cây chè cẩn thận giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo dấu ấn mạnh mẽ trên thị trường trong nước và quốc tế.

Tổng kết lại, các vùng trồng chè nổi tiếng ở Việt Nam không chỉ nổi bật với điều kiện tự nhiên thuận lợi mà còn nhờ vào sự phát triển bền vững và chất lượng sản phẩm. Mỗi vùng chè đều mang những đặc trưng riêng biệt, góp phần tạo nên sự đa dạng và phong phú cho ngành chè Việt Nam. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng quan về sự phát triển và tiềm năng của ngành chè ở nước ta, từ đó thêm phần yêu thích và ủng hộ các sản phẩm chè Việt Nam.

Xem thêm: Cách Pha Trà Ngon Đúng Chuẩn, Giữ Trọn Hương Vị Của Người Sành Trà