Chè và trà đều là những thức uống quen thuộc trong đời sống hàng ngày của người Việt Nam, nhưng ít ai hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng. Câu hỏi “chè và trà khác nhau như thế nào?” luôn là chủ đề thú vị, đặc biệt là khi các khái niệm này có thể thay đổi tùy theo vùng miền và cách sử dụng. Trong bài viết này, The Tea Lab sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng giữa chè và trà, đồng thời giải đáp những thắc mắc liên quan đến hai loại thức uống này.

Nguồn gốc của chè và trà

Để hiểu rõ hơn về câu hỏi “chè và trà khác nhau như thế nào”, trước hết, chúng ta cần tìm hiểu về nguồn gốc của hai khái niệm này.

Theo từ điển tiếng Việt, “chè” có hai nghĩa khác nhau, cụ thể:

• Nghĩa thứ nhất, “chè” là cây chè và các bộ phận của cây này như búp và lá non, được dùng để chế biến đồ uống bằng cách đun với nước sôi
• Nghĩa thứ hai, “chè” trong ẩm thực lại chỉ món ăn được nấu với đường mật

Trong khi đó, “trà” lại là một từ mượn từ Hán Việt, chỉ một loại thức uống cụ thể được chế biến từ lá cây chè. Những định nghĩa này sẽ giúp chúng ta phân biệt rõ hơn về sự khác biệt giữa chè và trà.

Chè là gì?

Chè là loại cây thuộc họ Camellia, có nguồn gốc từ các khu vực Tây Tạng, Trung Quốc và Bắc Ấn. Cây chè được phân thành hai giống chính:

• Camellia Sinensis: Đây là giống chè có lá nhỏ, thường sinh trưởng ở các vùng núi cao với khí hậu mát mẻ. Giống chè này phổ biến tại Nhật Bản và miền trung Trung Quốc.
• Camellia Assamica: Loại chè này có lá rộng và thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới ẩm. Nó phổ biến ở Đông Bắc Ấn Độ, Vân Nam và Tứ Xuyên (Trung Quốc).

Cây chè có đặc điểm lá xanh đậm, bóng và hoa màu trắng nhỏ. Tại Việt Nam, chè chủ yếu được trồng ở các vùng trung du miền núi Bắc Bộ, như Thái Nguyên, Yên Bái, Tuyên Quang và Sơn La. Các khu vực này có điều kiện lý tưởng để trồng chè nhờ vào khí hậu mát mẻ, độ ẩm cao, cùng với sương mù và độ cao, giúp bảo vệ lá khỏi ánh nắng mạnh.

Với khí hậu ổn định, lá chè ở những vùng này phát triển rất tốt, đặc biệt vào mùa xuân. Lá chè thu hoạch vào thời gian này thường có chất lượng cao, mang lại hương vị thơm ngon đặc trưng cho nước chè. Lá chè có thể được sử dụng dưới dạng tươi hoặc khô để làm thức uống.

Trà là gì?

Trà là một loại thức uống phổ biến trên toàn thế giới, được chế biến từ lá cây chè sau khi thu hoạch. Tùy vào phương pháp chế biến, lá chè sẽ được biến thành các loại trà khác nhau. Sau khi thu hoạch, lá chè có thể được rửa sạch và đun sôi, tạo thành trà tươi. Ngược lại, nếu lá chè được làm héo và phơi khô, chúng sẽ trở thành trà khô.

Quá trình chế biến tiếp theo đóng vai trò quan trọng trong việc xác định loại trà cuối cùng. Sự sấy khô nhẹ nhàng bằng quạt sẽ tạo ra trà trắng, trong khi việc sấy hoặc phơi lá chè dưới ánh nắng sẽ tạo thành trà xanh. Quá trình lên men hoàn toàn sẽ chuyển lá chè thành trà đen và quá trình oxy hóa một phần sẽ tạo ra trà Ô long. Chính vì vậy, phương pháp chế biến và công nghệ sản xuất quyết định hương vị, màu sắc và chất lượng của trà.

Trà không chỉ là một thức uống ngon mà còn có nhiều thành phần có lợi cho sức khỏe, bao gồm tinh dầu, polyphenol và caffeine. Tinh dầu giúp trà thêm thơm ngon, polyphenol mang lại cảm giác sảng khoái và những lợi ích sức khỏe đáng kể, trong khi caffeine giúp tăng cường năng lượng và giảm cảm giác mệt mỏi, thiếu tập trung. Các loại trà nổi tiếng như trà lục, trà hồng, trà đen và trà Ô long rất được ưa chuộng trên toàn cầu.

Xem thêm: Top 33 Các Loại Trà Ngon Ở Việt Nam Và Trên Thế Giới Mà Bạn Nên Thử Một Lần

Phân biệt chè và trà khác nhau như thế nào?

Khi tìm hiểu về câu hỏi “chè và trà khác nhau như thế nào”, chúng ta sẽ thấy rằng mặc dù chè và trà đều có nguồn gốc từ cùng một loại cây, nhưng cách hiểu và sử dụng chúng lại có sự khác biệt rõ rệt. Để phân biệt trà và chè, chúng ta cần xem xét những yếu tố như nhận định chung, quan niệm theo vùng miền và những quy ước chung. Trong phần này, chúng ta sẽ cùng khám phá những yếu tố này để hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa chè và trà.

Nhận định chung

Dựa trên những thông tin đã được trình bày, chúng ta có thể phân biệt trà và chè một cách đơn giản như sau:

• Chè là một loại cây thực vật, phần lá của nó được sử dụng để chế biến thức uống. Cây chè là nguồn gốc của nhiều loại trà khác nhau.
• Trà là thức uống được chế biến từ lá của cây chè, trải qua các phương pháp chế biến khác nhau để tạo ra các loại trà như trà xanh, trà đen, trà Ô long,…

Tóm lại, chè là cây trồng, còn trà là sản phẩm cuối cùng từ lá cây chè sau khi trải qua quá trình chế biến.

Quan niệm theo vùng miền

Ở các vùng miền khác nhau của Việt Nam, cách phân biệt trà và chè khác nhau như thế nào cũng có sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể như sau:

• Miền Bắc và Bắc Trung Bộ: Tại các khu vực này, sự phân biệt giữa trà và chè không thực sự rõ ràng, thậm chí đôi khi được coi là một. Người dân thường gọi chung cả trà và chè là “chè”. Cụ thể, thuật ngữ “nước chè” được sử dụng để chỉ thức uống từ chè và có thể chia thành hai loại: nước chè tươi (làm từ lá chè tươi) và nước chè khô (làm từ lá chè đã qua chế biến và sấy khô). Cách sử dụng từ “nấu nước chè” thường ám chỉ việc chế biến lá chè tươi, trong khi “pha chè” lại ám chỉ quá trình pha chế từ lá chè khô.
• Miền Nam và Nam Trung Bộ: Ở các tỉnh miền Nam, cách sử dụng từ ngữ có sự phân biệt rõ ràng hơn. Người dân nơi đây thường dùng từ “chè” để chỉ cây và lá chè tươi, còn “trà” được dùng để chỉ các loại sản phẩm được chế biến từ lá chè như trà xanh, trà đen, trà Ô long,…

Chính vì vậy, việc phân biệt chè và trà không chỉ phụ thuộc vào bản chất của sản phẩm mà còn tùy vào ngữ cảnh sử dụng ngôn ngữ của từng khu vực.

Quy ước chung

Việc phân biệt chè và trà không có một quy tắc cố định hay tiêu chuẩn chính xác. Cách hiểu về hai thuật ngữ này phần lớn dựa vào thói quen sử dụng ngôn ngữ và sự đồng thuận giữa người nói và người nghe.

Trong tiếng Anh, cả “chè” và “trà” đều được gọi chung là tea. Theo định nghĩa của Wikipedia, hai khái niệm này thực chất là giống nhau và đều chỉ loại thức uống được làm từ lá của cây chè. Tuy nhiên, trong thực tế, cách sử dụng từ ngữ có sự khác biệt nhất định.

Ngày nay, phần lớn mọi người sử dụng thuật ngữ “trà” để chỉ các loại thức uống và sản phẩm từ lá chè, như trà xanh, trà đen, trà Ô long, trà Phổ Nhĩ, Hoàng trà,… Trong khi đó, từ “chè” vẫn được dùng phổ biến để chỉ cây chè và đôi khi cũng ám chỉ thức uống từ lá chè tươi hoặc chè khô.

Bên cạnh đó, vẫn tồn tại một số quy ước trong cách gọi:

• Cửa hàng trà: Thường dùng để chỉ các quán chuyên phục vụ đồ uống làm từ lá trà.
• Cửa hàng chè: Có thể dùng để chỉ nơi bán sản phẩm chế biến từ lá chè hoặc đôi khi là món chè ngọt trong ẩm thực.

Chính vì vậy, khi tìm hiểu chè và trà khác nhau như thế nào, cần xem xét theo từng ngữ cảnh sử dụng để tránh nhầm lẫn.

Xem thêm: Top 11 Các Vùng Trồng Chè Nổi Tiếng Ở Việt Nam Có Chất Lượng Tốt Nhất

Khi nào dùng từ “Trà”? Khi nào dùng từ “Chè”?

Hiện nay, cách sử dụng từ “trà” và “chè” không có quy chuẩn cố định mà chủ yếu phụ thuộc vào thói quen ngôn ngữ của từng vùng miền.

• Ở miền Bắc, cả cây chè và các sản phẩm từ lá chè sau khi chế biến đều thường được gọi chung là “chè”. Do đó, khi nói đến “chè xanh”, “chè khô” hay “nước chè”, người dân miền Bắc đều hiểu đó là các dạng thức uống từ cây chè.
• Ngược lại, ở miền Nam, có sự phân biệt rõ ràng hơn giữa hai thuật ngữ này. “Chè” chủ yếu dùng để chỉ cây chè và lá chè tươi chưa qua chế biến. Trong khi đó, các sản phẩm từ lá chè sau khi chế biến, như trà xanh, trà đen, trà Ô long,… lại được gọi là “trà”.

So sánh chè tươi và trà khô: Loại nào tốt hơn?

Khi tìm hiểu về “chè và trà khác nhau như thế nào”, một câu hỏi thường được đặt ra là giữa chè tươi và trà khô, loại nào tốt hơn? Dù cả hai đều được làm từ lá chè, nhưng quá trình chế biến và thành phần dinh dưỡng có sự khác biệt rõ rệt. Trong phần này, chúng ta sẽ cùng so sánh hai loại này để hiểu rõ hơn về lợi ích của mỗi loại và quyết định loại nào phù hợp với nhu cầu sử dụng của bạn.

Điểm giống nhau

Dù có sự khác biệt trong cách chế biến, nhưng chè tươi và trà khô vẫn có nhiều điểm chung. Cả hai đều có nguồn gốc từ cây chè và chứa nhiều hợp chất có lợi cho sức khỏe. Nhìn chung, chúng đều mang lại hai lợi ích chính:

• Tác động tích cực đến sức khỏe: Chè tươi và trà khô đều giàu chất chống oxy hóa, hỗ trợ sức khỏe tim mạch, cải thiện làn da và giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Ngoài ra, chúng còn có khả năng tăng cường hệ miễn dịch và giúp thanh lọc cơ thể.
• Hỗ trợ tinh thần: Cả hai loại đều chứa caffeine và L-theanine, giúp tăng cường sự tỉnh táo, cải thiện khả năng tập trung và giảm căng thẳng. Một tách trà vào buổi sáng hoặc chiều có thể giúp cơ thể thư giãn và tinh thần minh mẫn hơn.

Mặc dù trong quá trình chế biến, trà khô có thể bị mất đi một lượng nhỏ hợp chất EGCG so với chè tươi, nhưng nhìn chung, cả hai đều mang lại lợi ích tương tự khi được sử dụng đúng cách.

Điểm khác nhau

Mặc dù đều có nguồn gốc từ cây chè, chè tươi và trà khô có những khác biệt rõ rệt về hương vị, khả năng bảo quản và độ tiện dụng.

Về hương vị:

• Chè tươi có vị chát nhẹ và mùi hương thoang thoảng, tạo cảm giác tươi mới khi thưởng thức.
• Trong khi đó, trà khô có vị chát đậm hơn, hậu vị ngọt kéo dài và hương thơm tinh tế hơn. Một số loại trà khô trải qua quá trình chế biến đặc biệt còn có mùi hương đặc trưng, thậm chí thơm hơn chè tươi.

Về khả năng bảo quản:

• Chè tươi dễ bị oxy hóa khi tiếp xúc với không khí, khiến thời gian bảo quản khá ngắn, chỉ trong vài ngày.
• Ngược lại, trà khô sau khi trải qua quá trình diệt men có thể bảo quản lâu dài mà không bị ảnh hưởng bởi quá trình oxy hóa. Nếu được bảo quản đúng cách, trà khô có thể giữ được hương vị trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Về độ tiện dụng:

• Trà khô có ưu thế vượt trội về độ tiện dụng. Trà khô dễ dàng bảo quản và sử dụng, chỉ cần lưu trữ ở nhiệt độ phòng mà không lo bị hỏng. Trà khô cũng dễ dàng tìm thấy tại các cửa hàng chè, tạp hóa và có sẵn ở nhiều nơi, mang lại sự tiện lợi cho người tiêu dùng.
• Trong khi đó, chè tươi cần được bảo quản trong tủ lạnh để tránh tình trạng thiu hỏng nhanh chóng.

Tóm lại, trà khô có thể giữ được lâu hơn, hương vị đậm đà và tiện lợi hơn cho người sử dụng, trong khi chè tươi mang đến trải nghiệm thanh mát và tươi mới nhưng lại có thời gian bảo quản ngắn. Sự lựa chọn giữa chè tươi và trà khô còn tùy thuộc vào nhu cầu và sở thích cá nhân của mỗi người.

Xem thêm: Trà Mộc Là Gì? Hướng Dẫn Cách Phân Biệt Trà Mộc Và Trà Tẩm

Giải đáp những câu hỏi thường gặp về trà và chè

Trà và chè là những chủ đề luôn khiến người yêu thích uống trà quan tâm, với nhiều câu hỏi xoay quanh việc chế biến, hương vị và công dụng của chúng. Để giúp bạn hiểu rõ hơn về những thắc mắc phổ biến, chúng tôi sẽ giải đáp một số câu hỏi thường gặp về trà và chè. Hãy cùng tìm hiểu trong phần dưới đây!

Trà xanh là gì?

Trà xanh là một loại trà được chế biến từ lá cây trà trước khi trải qua quá trình làm héo và oxy hóa, khác với trà Ô Long và trà đen. Quy trình sản xuất trà xanh bắt đầu từ việc thu hoạch lá chè tươi, sau đó trải qua quá trình làm khô nhanh để ngừng quá trình oxy hóa, giữ lại hương vị tươi mát và màu sắc xanh đặc trưng.

Trà xanh có nguồn gốc từ Trung Quốc và dần dần được phổ biến ở nhiều quốc gia châu Á khác. Điều đặc biệt về trà xanh là sự đa dạng của nó, từ các loại trà khác nhau cho đến sự khác biệt trong hương vị, mùi thơm và chất lượng. Các yếu tố như loại cây trà, điều kiện trồng, phương pháp canh tác, chăm sóc cây trà và thời gian thu hoạch đều ảnh hưởng đến đặc điểm của từng loại trà xanh.

Có thể dùng trà xanh để pha trà sữa không?

Trà xanh hoàn toàn có thể được sử dụng để pha trà sữa, mang lại một hương vị mới lạ và tinh tế cho thức uống này. So với trà sữa truyền thống được làm từ trà đen, trà xanh tạo ra một sự nhẹ nhàng, thanh mát và không quá đậm, thích hợp cho những ai yêu thích sự nhẹ nhàng trong các món uống. Khi pha trà sữa với trà xanh, bạn có thể lựa chọn sử dụng trà xanh lá tươi hoặc trà xanh túi lọc, tùy theo sở thích và sự tiện lợi.

Qua bài viết này, chúng ta đã cùng tìm hiểu về sự khác biệt giữa chè và trà, cũng như cách phân biệt chúng trong các vùng miền khác nhau. Việc hiểu rõ chè và trà khác nhau như thế nào sẽ giúp bạn dễ dàng chọn lựa và thưởng thức từng loại thức uống phù hợp với sở thích cá nhân. Hy vọng, thông tin trong bài viết sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về trà và chè, đồng thời làm phong phú thêm kiến thức của bạn về các loại thức uống này.

Xem thêm: Trà Xanh Kỵ Gì? 14+ Loại Thực Phẩm Đại Kỵ Khi Kết Hợp Với Trà Xanh